CÀ PHÊ VÀ GIẤC MƠ MỸ

Cà phê, trà và chocolate được đưa vào Mỹ gần như đồng thời.
Thế nhưng, người Mỹ đã chọn cà phê là thức uống của tinh thần
yêu nước, tinh thần thượng tôn tự do, đồng thời hiện thực hóa
giấc mơ Mỹ.

Uống cà phê là yêu nước

Kể từ khi Christopher Columbus (1451-1506) phát hiện ra châu
Mỹ, những cuộc di dân đến “Tân thế giới” diễn ra một cách ồ ạt.
Làn sóng di dân mang theo văn hoá khắp thế giới đến vùng
đất này.
Những quán cà phê đầu tiên ở Mỹ do người Anh thành lập, đậm
dấu ấn hàng quán cà phê truyền thống của Anh – một nơi chốn
hàn lâm được tôn vinh là “Trường đại học một hào – Penny
Universities”. Bên tách cà phê là những cuộc tranh luận về các
vấn đề thời đại. Khách hàng đến quán cà phê Mỹ phần lớn là nhà
hàng hải, nhà thám hiểm, thương gia và sĩ quan, binh lính… Vì vậy,

hàng quán cà phê tại Mỹ đã ảnh hưởng đến đời sống xã hội theo
cách khác biệt. Nếu ở Anh, quán cà phê khởi sự cho thời đại khai
sáng và cuộc cách mạng khoa học, thì ở Mỹ, quán cà phê là nơi
trỗi dậy cuộc cách mạng giành quyền tự chủ, tự do cho dân tộc.

Thế kỷ 17, 18, Mỹ là thuộc địa của người Tây Ban Nha, Hà Lan,
Pháp và Anh. Quốc gia này là thị trường tiêu thụ sản phẩm của
các đế quốc thực dân. Sau khi người Anh bành trướng thế lực tại
Mỹ, họ đã áp đặt thuế triệt để vào ngành thương mại, đặc biệt là
các mặt hàng nhập khẩu từ mẫu quốc nhằm gia tăng nguồn thu.
Người Mỹ nhận ra rằng, nếu mất đi quyền tự chủ về kinh tế, lâu
dần sẽ tổn hại tới tất cả các quyền tự do của quốc gia.
Green Dragon Tavern, một quán cà phê mở trong trung tâm
thương mại của Boston vào năm 1697 được gọi là Trụ sở của
Cách mạng. Đây là nơi những người yêu tự do và tướng lĩnh Cách
mạng Mỹ bàn về thiết chế của một nền dân chủ, độc lập. Những
tổ chức chính trị quan trọng như Freestyleons, Sons of Liberty,
Boston Caucus, Ủy ban thư tín (Committees of Correspondence)

kết nối tại quán cà phê Green Dragon Tavern và đưa ra kế hoạch
Bữa tiệc trà – Boston Tea Party vào năm 1773.
Khi công dân Boston ném hàng tấn trà xuống biển để phản đối các
chính sách chuyên chế của Anh, họ cũng đồng thời kêu gọi người
Mỹ sử dụng cà phê như thức uống đại diện cho tinh thần yêu tự
do, khẳng định tính chủ quyền của người Mỹ.
Sau sự kiện Boston Tea Party, cà phê được xem là “vua trên bàn
ăn Mỹ”. Hàng quán cà phê mở rộng chức năng và trở thành không
gian giao dịch kinh doanh, hội nghị chính trị, nhà hát kịch, hòa
nhạc, triển lãm và những hoạt động văn hóa xã hội khác. Quán cà
phê Exchange Coffee House ở Quảng trường Quốc hội (Congress
Square) là sàn giao dịch thương mại quan trọng vào đầu thế kỷ 19
và là biểu tượng tham vọng của ngành thương mại Boston. Quán
Tontite Coffee House tại New York là phiên bản đầu tiên của Sàn
giao dịch chứng khoán New York. Những quán cà phê ven sông
Mississippi thuộc New Orleans như Maspero Coffee House, Café
du Monde, Café Au Lait, Royal Blend, CC’s Coffee House… là
nơi thực hiện hầu hết giao dịch giữa các doanh nghiệp lớn trong
thành phố. Sở giao dịch chứng khoán Philadelphia có nguồn gốc
từ hoạt động tài chính tại quán cà phê London Coffee House phố
Market Street.

Quán cà phê được lựa chọn là nơi khởi sự kinh doanh không đơn
thuần vì thức uống chống lại trà của Anh mà vì khao khát muốn
khẳng định mình. Những người di cư đến Mỹ phần lớn thuộc tầng
lớp xã hội thấp, họ rũ bỏ quá khứ, khảm sâu vào tâm trí một khát
vọng về sự giàu có, quyền lực và sự vĩ đại.
Quan niệm sống thân lập thân – self made man của người Mỹ có
hàm ý vận mệnh là kết quả của nỗ lực cá nhân. Vì thế, mỗi người
tự khơi dậy tia sáng của sự sáng tạo để đổi mới chính mình. Cà
phê và hàng quán cà phê trở thành xúc tác quan trọng để kích hoạt
và thăng hoa sáng tạo. Những trao đổi bên ly cà phê mang tính trí
tuệ và đa chiều, hỗ trợ cho việc xác định phương hướng nhân sinh
phù hợp để hành động mang lại hiệu quả tốt. Cũng chính lẽ đó,
quán cà phê không chỉ là nơi gặp gỡ, mà là nơi đại diện cho khát
vọng lớn, nơi con người đặt niềm tin và tìm kiếm đường hướng
thay đổi cuộc đời.

Cà phê trên hành trình hoàn thiện “tân thế giới”

Sau khi giành được tự do, người Mỹ tiếp tục mưu cầu thiết lập
bản sắc riêng để thực sự là một quốc gia. Lớp người định cư đầu
tiên ở Đông Mỹ đã hành động và suy nghĩ như người châu Âu.
Những nhà lãnh đạo quốc gia nhận thức rằng cần thiết lập tự do
bằng cách giải phóng người Mỹ khỏi tư duy châu Âu.
Năm 1893, nhà sử học Frederick Jackson Turner công bố “Luận
văn biên cương” nhấn mạnh rằng tính cách Mỹ được tạo thành
từ Biên giới Mỹ (bao gồm địa lý, lịch sử, văn hóa Mỹ). Phải
chinh phục những vùng đất chưa phát triển, xác lập “Tân thế
giới”. Ý tưởng của Turner truyền cảm hứng khởi xướng cuộc đại
khai phá nhiều biên giới như sông Mississippi, Đại Bình nguyên
Bắc Mỹ (Great Plains), Dãy Rocky, Tây Nam Mỹ, Tây duyên hải,
Hawaii… đặc biệt tập trung vào “Miền viễn Tây hoang dã”.
Những người tiên phong đến miền Tây mang theo hạt cà phê bên
mình để duy trì sức mạnh tinh thần vượt mọi thử thách. Họ đi
từng đoàn. Giữa những quãng dừng tái tạo năng lượng và những
lúc thay nhau canh gác vào buổi tối, họ cho cà phê trực tiếp vào

ấm và đun sôi trên bếp lửa. Họ ngồi bên nhau, kể chuyện hoặc
chia sẻ những ý tưởng mới. Cách thưởng thức cà phê này cho đến
nay vẫn được gìn giữ như truyền thống văn hóa cà phê kiểu Mỹ
và được gọi là Cowboy Coffee.
Theo đoàn viễn chinh, hàng quán cà phê cũng được hình thành
trên những vùng đất mới. Mang phong cách phóng khoáng, đa
văn hóa, quán cà phê là nơi những người xa lạ đang đi tìm giấc
mơ cuộc đời quần tụ lại. Để cảm thấy mình thuộc về cộng đồng,
chung chí hướng và giúp đỡ nhau để cùng tồn tại, phát triển.
Các quán cà phê trên đường State Street (Chicago) phát triển
âm nhạc jazz, blues, rock… Quán cà phê Mountain Moving
Coffeehouse (Chicago) đại diện cho tư duy bình đẳng giới. Các
tổ chức Studio Watts, Hội Nhà văn Watts, Hiệp hội Westminster
trình diễn tác phẩm nghệ thuật, âm nhạc, sân khấu, phim ảnh
tại quán cà phê Watts Coffee House và Watts Happening Coffee
House (Los Angeles). Môi trường sáng tạo này là tiền đề thành
lập Học viện văn hóa và nghệ thuật Mafundi – trung tâm giáo dục
ý thức cộng đồng thông qua kịch và phim ảnh.

Quán cà phê từ trung tâm sinh hoạt cộng đồng trở thành trung tâm
giáo dục, nơi gặp gỡ của các chuyên gia. Những ý tưởng được
đưa vào kế hoạch kinh doanh, những chính sách và lý tưởng mới
được phổ biến. Những phát minh mới dẫn đến việc tạo ra các
ngành công nghiệp mới và tăng trưởng kinh tế. Năm 1968, Công
ty Texas Coffee sản xuất thành công cà phê đóng gói trong bao bì
chân không, khởi đầu cuộc cách mạng ngành cà phê công nghiệp
tại Mỹ. Ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood, thung lũng
Silicon, ngành công nghiệp hàng không vũ trụ dần hình thành
trên miền đất từng là nơi hoang dã. Và nước Mỹ thực sự tách khỏi
tư duy châu Âu, từ quốc gia thuộc địa vươn lên siêu cường trong
nhiều lĩnh vực.
American Dream – Giấc mơ Mỹ là giấc mơ về cuộc sống tốt đẹp
hơn, giàu có hơn. Là niềm tin về sự tự do, cho phép tất cả các
công dân không phân biệt bản địa hay thường trú nhân đều có cơ
hội lựa chọn và quyết định cho số phận chính mình, tự khẳng định
mình trong nỗ lực và sáng tạo. Từ thời khai quốc mưu cầu cuộc
sống tự do, và sau đó là khát vọng tạo nên tầm vóc vĩ đại cho dân
tộc, cho quốc gia, cà phê đã luôn được lựa chọn như thức uống
của tinh thần Mỹ, biểu đạt khát vọng sống hướng về tương lai
hạnh phúc cho tất cả con người.