CÀ PHÊ CHINH PHỤC CHÂU ÂU
Cà phê khởi sinh ở Ethiopia, thiết lập văn minh cà phê đầu tiên
vào thời cực thịnh của đế chế Ottoman và được vinh thăng như
thức uống khai triển trí tuệ con người trong thời kỳ Khai sáng
Châu Âu.
Những nghiên cứu đầu tiên
Kiến thức về cà phê được người Châu Âu biết đến từ nghiên cứu
của những nhà thám hiểm Địa Trung Hải. Tài liệu đầu tiên ghi
nhận việc thưởng thức cà phê được viết bởi một bác sĩ, nhà thực
vật học nổi tiếng người Đức có tên Leonhard Rauwolf. Ông cũng
là nhà thực vật học Châu Âu đầu tiên thời hậu trung cổ thám hiểm
đến Syria và ấn tượng mạnh với thức uống rất ngon, được người
bản địa gọi là Chaube (cà phê).
Cuốn Rauwolf’s Travels xuất bản năm 1582 ghi rõ: “Chaube đen
gần như mực và có thể chống lại bệnh tật, đặc biệt là dạ dày. Họ
uống vào buổi sáng sớm ở những không gian thoáng đãng hoặc
trải thảm và uống cùng nhau, nhấm nháp từng chút một”.
Đến năm 1592, bác sĩ, giáo sư thực vật học Prospero Alpini (người
Ý) xuất bản cuốn “De Plantis Aegypti” mô tả chi tiết về cà phê và
lợi ích khoa học của cà phê với sức khỏe con người. Cuốn sách là
thành quả của 3 năm du hành đến Ai Cập nghiên cứu về hệ thực
vật ở đây. Rất nhiều đặc tính dược lý của cà phê trong sách của
Prospero Alpini còn được lưu giữ trong kho tài liệu dược liệu của
Châu Âu đến ngày nay
Đại sứ ngoại giao Đông và Tây
.Thế kỷ 17, cà phê chính thức du nhập vào Châu Âu theo đường
ngoại giao. Năm 1669, Đại sứ Đế chế Ottoman – Suleiman Aga
mang cà phê đến Pháp như quà tặng đối ngoại giữa các lãnh đạo
cao nhất phương Đông và phương Tây.
Tại Paris, Suleiman thuê một không gian xa hoa và trình diễn văn
hóa thưởng thức cà phê Ottoman. “Thức uống kỳ diệu” của người
Ottoman tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt, được mời một tách cà phê
là vinh dự lớn trong giới quý tộc Paris.
Hoạt động của Suleiman thúc đẩy sự truyền bá văn hóa cà phê
Ottoman vào Pháp thời kỳ đầu hiện đại. Sau chuyến thăm nổi
tiếng này, hàng quán cà phê phát triển mạnh, lan tỏa đến tầng lớp
bình dân. Chủ quán cà phê thường là người Armenia, Syria hoặc
Hy Lạp.
17 năm sau, năm 1686 một người Pháp gốc Sicille tên là Francesco
Procopio dei Coltelli từng làm thuê trong quán cà phê Ottoman đã
nhận thấy vai trò của quán cà phê trong việc kết nối xã hội và phát
triển kinh tế. Ông quyết định xây dựng quán cà phê đầu tiên theo
phong cách Pháp lấy tên Café Procope.
Đến thế kỷ 18, Café Procope cùng những quán cà phê khác đã trở
thành nơi đóng vai trò xúc tác cho những cuộc cách mạng làm
thay đổi xã hội Châu Âu trong thời kỳ khai sáng.
Café Procope là nơi hội tụ giới trí thức tinh hoa như Diderot,
Rousseau, Voltaire,… Quán De la Régence là chốn tranh luận yêu
thích của những nhà khai sáng Robespierre (một trong những nhà
lãnh đạo Cách mạng Pháp 1789), Napoléon Bonaparte (Hoàng đế
Pháp), Benjamin Franklin (người sáng lập nước Mỹ), Karl Marx
(người sáng lập Chủ nghĩa Xã hội khoa học)…
Có thể thấy, cà phê đã chinh phục Châu Âu không chỉ như một
thức uống thông thường mà chính là nguồn năng lượng tỉnh thức,
thúc đẩy tư duy sáng tạo trong thời kỳ khai sáng Châu Âu.
