XÃ HỘI CÀ PHÊ

Từ “Homo Coffea” (Con Người Cà Phê) lại hình thành ý niệm
“Societas Coffea” (Xã Hội Cà Phê), dựa vào một nhận định
đơn giản và phổ quát là “chẳng ai đến quán cà phê chỉ để uống
cà phê”.

Cũng giống như cà phê lót lòng không chỉ để bắt đầu buổi sáng
mà còn là lúc chiêm nghiệm lại ngày qua và suy tính đến ngày
mới, cà phê chất đầy trong nội hàm của nó những chiều kích nối
liền con người với bản thân mình và người khác: cà phê trở thành
lúc và nơi – nghĩa là ôm cả thời gian lẫn không gian – để con người
tìm lại chính nó mà sống với người và với đời.
Chính vì vậy mà cà phê và quán cà phê đã biến thành nơi chốn
hiển linh và thời khắc hiền minh chứa chan nỗi mong mỏi của

con người trong những cuộc rượt đuổi miệt mài của thời đại công
nghệ được khởi động vào hậu bán thế kỷ 18. Bởi thế mà đã có nào
là “cà phê – triết”, “cà phê – văn”, “cà phê – thơ”, “cà phê sách”,
“cà phê họa”, “cà phê – nhạc”, “cà phê – kịch”…. cà phê, tóm lại,
không còn chỉ là cà phê mà đã trở thành phong cách sống, quan
niệm sống, thái độ sống, triết lý sống… cà phê đã hóa thành nhạc,
văn, thơ, triết, họa… bởi vì cà phê còn là hoài niệm cái đã qua và
hướng vọng cái sẽ đến, nghĩa là tràn trề những toan tính của chính
bản thân người thưởng lãm.

Sự phát triển của “Societas Coffea” còn góp phần không nhỏ vào
việc tạo tác cấu hình của căn tính Tây Âu: chỉ cần phát họa địa
hình, thiết kế không gian của những quán cà phê và cách phục vụ
cũng như thưởng lãm cà phê ở những thành phố khác nhau của Tây
Âu là đủ để cảm nhận những nguyên mẫu phổ quát (archetypes)
cũng như những tính chất đặc thù của người dân ở các nước thuộc
vùng “văn minh cà phê” ở lục địa Tây Âu.
Chính vì thế mà cách uống cà phê và khí quyển văn hóa ở những
quán cà phê của các thành phố khác nhau thuộc Tây Âu đã không
đơn thuần là “những di chỉ của ký ức” mà còn là những “sân khấu
trình hiện bản sắc của quốc gia”, từ đó mà hiểu thêm được vì sao

mỗi loại quán cà phê lại có khả năng thu hút riêng cho mình một
phân khúc khách hàng đặc biệt.

Chẳng phải vô cớ hoặc vô tình mà Lénine và Trostky đã cùng
gặp nhau nhiều lần chỉ ở quán cà phê Rotonde khi ở Paris, hay
nhà phân tâm học Sigmund Freud, nhà văn Rainer Maria Rilke
và nhà soạn nhạc Gustav Mahler chọn quán Central Kaffeehaus
ở thủ đô của Áo làm điểm hội tụ, hoặc Albert Einstein, trong hai
năm ở Praha, chỉ đến ngồi ở góc khuất sau cửa sổ của quán cà
phê Louvre, hay Jean Paul Sartre đã viết những trang sống động
về “cái tự ngã hiện tồn của người hầu bàn quán cà phê” trong tác
phẩm triết học nổi tiếng “Hiện hữu và Thinh không” chẳng ở đâu
khác mà lại ở ngay bàn gần lò sưởi của quán cà phê Café de Flore
nằm trên Saint-Germain-Des-Prés tại Paris…