NHỮNG QUÁN CÀ PHÊ ĐI VÀO LỊCH SỬ

Hàng quán “cà phê họa” ở Paris (Pháp) cuối thế kỷ 19 là cái nôi
vang danh nghệ thuật hội họa Tây Âu, một chốn mộng tưởng xốn
xang cho nhiều tài danh tạo tác nên những bức họa tuyệt mỹ đi
vào lịch sử.

Quán “cà phê họa” tiên phong sáng tạo khai phóng

Thời kỳ hoàng kim của loại hình quán “cà phê họa” ở Paris bắt
đầu từ giữa thế kỷ 19 cho đến nửa đầu thế kỷ 20. Khu Montmartre
là nơi tiên phong theo đuổi tư tưởng khai phóng văn hóa và tự
do sáng tạo nghệ thuật, gắn liền với lý tưởng xây dựng lối sống
khác biệt với thủ đô Paris hoa lệ. Chính vì điều này, hàng quán cà
phê trên những con dốc ngoằn ngoèo Montmartre trở thành nơi
gặp gỡ yêu thích của giới văn nhân, nghệ sĩ khao khát đổi mới.
Nhiều danh họa tên tuổi như Vincent Van Gogh, Pablo Picasso,
Toulouse Lautrec, Amedeo Modigliani, Camille Pissarro… đã tự
tổ chức triển lãm tranh của mình ở nhiều quán cà phê. Dần dần,
hàng quán cà phê ở Paris sớm trở thành một phần không thể thiếu
trong đời sống nghệ thuật hội họa Tây Âu. Là xúc tác, chủ đề sáng
tạo, đồng thời là nơi xuất phát của hàng loạt phong trào, trường
phái nghệ thuật mới.
Các danh họa độc lập, dẫn đầu là Édouard Manet cùng Claude
Monet, Edgar Degas thường xuyên gặp nhau tại quán cà phê
Guerbois Café vào thứ sáu hàng tuần. Họ chia sẻ những ý tưởng
cách tân phong cách hội họa, khởi sinh cho sự chuyển giao từ
trường phái Hiện thực tới trường phái Ấn tượng. Cũng tại
Guerbois Café, các họa sĩ đã quyết định tổ chức một cuộc triển
lãm tập thể đầu tiên vào năm 1874, chính thức khai sinh trường
phái Ấn tượng.

Khi trường phái Ấn tượng phát triển mạnh mẽ, hoạt động thảo
luận đã mở rộng sang những quán cà phê mới mà hậu thế còn lưu
tên như La Nouvelle Athens, Femme au café, Le Café du RatMort, Le café Momus… Quán cà phê cũng là bối cảnh cho những
nghệ sĩ vẽ nên nhiều bức tranh đẹp, đặt nền móng cho sự khởi đầu
nghệ thuật hiện đại. Ví như bức họa “At Cafe Guerbois”, “At the
Café” và “The Café-Concert” của Édouard Manet; “Dans un
Café” và “Women on the Terrace of a Coffeehouse” của Edgar
Degas; “Bohèmes au café” của Jean-François Raffaelli; “Terrace
of a Cafe on Montmartre” của Vincent Van Gogh…
Đến năm 1889, giới họa sĩ phi chính thống tổ chức triển lãm
tranh tại quán cà phê Grand Café des Beaux Arts (còn được gọi là
Volpini Café) ngay bên lề triển lãm quốc tế Exposition Universelle
de Paris. Đây là dấu ấn quan trọng trong sự nghiệp những họa sĩ
thuộc trường phái Ấn tượng vốn bị giới mỹ thuật hàn lâm phản
bác. Những tác phẩm sáng tạo táo bạo và triết lý riêng của họ
trong nguyên tắc sử dụng màu sắc được công chúng đón nhận.

Từ sau sự kiện triển lãm này, những tranh luận sáng tạo nghệ
thuật tiếp tục bùng nổ và nhiều danh họa phát triển các phong
cách nghệ thuật theo nhiều hướng khác nhau. Vượt ra khỏi trường
phái Ấn tượng, Georges Braque và Pablo Picasso khai sinh trường
phái Lập thể, Paul Gauguin và Georges Seurat hướng tới trường
phái Dã thú và phong cách Phân điểm, Vincent Van Gogh đưa
nghệ thuật theo hướng chủ nghĩa Biểu hiện, Charles Laval theo
đuổi trường phái Pont-Aven… ảnh hưởng sâu sắc đến nghệ thuật
hội họa thế kỷ 20.

Danh họa Vincent Van Gogh dựng nghiệp lớn từ
hàng quán cà phê

Vincent Van Gogh được tôn vinh là một trong những danh họa
có đóng góp lớn nhất cho nghệ thuật Hậu ấn tượng. Thời gian
Vincent Van Gogh sống tại Pháp là giai đoạn quan trọng nhất
trong sự nghiệp của ông. Ở đó, Vincent Van Gogh được làm việc
trong cộng đồng nghệ thuật sôi động và cho ra đời những tác

phẩm nổi tiếng nhất của mình. Trong các quán “cà phê họa”, ông
đã gặp những người bạn chung chí hướng, tiếp cận những triết lý
hội họa khác biệt, khám phá động năng sáng tạo trong việc biến
tấu màu sắc nhằm làm rõ xúc cảm và quan điểm nhân sinh của
bản thân.
Triển lãm tranh đầu tiên của Vincent Van Gogh được tổ chức tại
quán cà phê Café du Tambourin. Quán cà phê này cũng được ông
tái hiện trong họa phẩm “Agostina Segatori Sitting in the Café du
Tambourin” – một tác phẩm nổi tiếng, thể hiện sự phá cách về sắc
độ và ảnh hưởng của nghệ thuật Nhật Bản. Năm 1888, Vincent
Van Gogh chủ yếu thảo luận các phong cách hội họa cùng Paul
Gauguin, Émile Bernard, Charles Laval tại quán cà phê Café de
la Gare. Ông cũng sử dụng quán cà phê này như phòng trưng bày
tranh cá nhân.
Vincent Van Gogh làm việc vô cùng hiệu quả trong thời gian này
và đã phát triển phong cách vẽ biểu cảm, màu sắc đậm, nét vẽ
năng động đặc trưng. Hai bức họa nổi tiếng được vẽ tại quán cà
phê: “Café Terrace at Night” và “The Night Café” đánh dấu sự
phát triển đỉnh cao về nghệ thuật sử dụng màu sắc tương phản để
tạo hiệu ứng thị giác. Bất chấp không gian buổi tối, Vincent Van
Gogh đã có những bức tranh khắc họa màn đêm mà không phải sử
dụng đến màu đen. Đặc biệt, “Café Terrace at Night” còn là tác
phẩm đầu tiên mở đầu cho chuỗi những bức họa nền trời đêm đầy
sao nổi tiếng của ông. Chưa bao giờ cảnh đêm lại được tái hiện
sống động, tinh tế và đầy biểu cảm như trong tranh của Van Gogh.
Vincent Van Gogh vốn là họa sĩ tự học. Ông từng là nhà truyền
đạo ở Borinage (Bỉ), sống chật vật cùng những người nghèo khổ,
bệnh tật. Trải nghiệm đời sống bần cùng cả vật chất lẫn thể chất,
Van Gogh tìm đến hội họa như một sự cứu rỗi. Ông xem đó là
bước tiến trên hành trình phụng sự đức tin và yêu thương tha
nhân. Van Gogh luôn ám ảnh về năng lượng sáng tạo. Đối với Van
Gogh, sáng tạo không dừng lại ở tư tưởng, sáng tạo phải trở thành
hành động. Sáng tạo có thể bắt đầu trong khó khăn và đầy thử

thách, nhưng cứ dám khát khao, dám dấn thân thì con đường đến
đích sáng tạo mới có thể rõ ràng, tường minh. Cho đến cuối cùng,
sáng tạo mang lại sự siêu vượt mà ngay cả bản thân cũng không
tưởng tượng được. Chính ông đã minh chứng được lý tưởng đó
khi theo đuổi đam mê hội họa bằng con đường tự học nhưng chỉ
trong hơn 10 năm, ông đã sáng tạo khoảng 2.100 tác phẩm có giá
trị biểu tượng trường tồn.

Hai trong số những bộ phim nổi tiếng nhất về Van Gogh là “Lust
For Life – Khát vọng sống” và “Van Gogh” cho đến nay vẫn là
câu chuyện đầy cảm hứng về khát khao sáng tạo vượt qua mọi
biến cố để được sống trọn vẹn, tận hiến cho đời. Nhà sáng lập,
Chủ Tịch Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ
đã tâm huyết, cẩn trọng, tuyển chọn hai bộ phim “Lust For Life
– Khát vọng sống” và “Van Gogh” trong Tủ phim Nền Tảng Đổi
Đời nhằm khơi dậy khát vọng sống có ý nghĩa, vượt qua mọi
nghịch cảnh số phận để có chí hướng lớn cho mỗi cá nhân, tạo
nên sức mạnh quốc gia.

Quán “cà phê họa” đã góp phần quan trọng trong tiến trình tạo
tác nên những triết lý hội họa mới. Trong chiều hướng ấy, quán cà
phê cũng đã đóng vai trò gợi mở những hoài vọng của chính bản
thân người nghệ sĩ, từ đó thăng hoa năng lượng sáng tạo và khả
năng vô hạn trong mỗi người để vươn đến những giá trị cao cả,
đạt những thành tựu phi thường làm động lực thúc đẩy quá trình
phát triển văn minh nhân loại.