NỀN MÓNG CÁCH MẠNG KHOA HỌC TỪ HÀNG QUÁN CÀ PHÊ

Trong tiến trình phát triển khoa học, đã có sự liên hệ mật thiết
giữa động năng sáng tạo của cà phê và hàng quán cà phê với khát
vọng khám phá tri thức mới.

Hàng quán cà phê – khởi sự cuộc cách mạng khoa học

Trong thế kỷ 17, châu Âu trải qua một loạt thay đổi nhận thức về
vai trò của khoa học đối với tự nhiên, bác bỏ các lý thuyết chưa
được chứng minh, khát khao hiểu biết các quy luật vũ trụ dựa
trên thực nghiệm. Những tiến bộ về tri thức dẫn đến một làn sóng
nghiên cứu trên mọi lĩnh vực, tạo nên bước ngoặt lớn trong sự
phát triển của xã hội. Lịch sử châu Âu gọi làn sóng này là cuộc
cách mạng khoa học.

Giai đoạn đầu, những nhà khoa học tiên phong cho rằng trường
đại học chỉ truyền tải kiến thức mang tính kinh viện, giáo điều.
Tư tưởng độc đoán này cản trở sự thăng hoa tri thức. Vì thế cần
có một hình thức tổ chức mới, nơi mọi người có thể thảo luận về
tiến bộ khoa học, thúc đẩy nghiên cứu và tìm kiếm tri thức. Thời
kỳ này, cà phê đã chính thức được biết đến tại Anh thông qua ghi
chép của những nhà thám hiểm, nhà truyền giáo và các thương
gia từng đến “phương Đông”. Năm 1623, Francis Bacon (1561
– 1626) cha đẻ của Chủ nghĩa Kinh nghiệm đã mô tả về cà phê
trong cuốn Historia Vitae et Mortis: “Thức uống này làm não và
tim dễ chịu, tinh thần trở nên mạnh mẽ”. Năm 1650, quán cà phê
đầu tiên được thành lập tại Oxford và ngay sau đó là London.
Tại Anh, cho đến giữa thế kỷ 17, người dân vẫn say sưa trong
quán bia, khi quán cà phê xuất hiện đã kích hoạt “bình minh của
sự khai sáng”. Cà phê phát huy sự sáng tạo của trí năng, thăng
hoa trí tuệ, thức tỉnh con người nhằm kiến tạo cuộc sống mới.
Hàng quán cà phê đã được thiết lập như trung tâm nghiên cứu
và học thuật, thu hút nhóm những nhà khoa học, trí thức có cùng
chí hướng gặp gỡ, đọc tin tức cũng như học hỏi và tranh luận với
nhau. Quán cà phê cung ứng một hình thức học tập mới, không
độc đoán. Những người đến quán cà phê có tư tưởng cấp tiến và
xu hướng chiết trung. Trong một xã hội còn đặt nặng giai cấp và
địa vị kinh tế, quán cà phê là nơi duy nhất mà tất cả mọi người
thuộc mọi giai cấp, chỉ cần có 1 xu để mua một ly cà phê đều có
thể đến và tham gia vào những buổi chia sẻ tri thức.
Cà phê và hàng quán cà phê được tôn vinh như năng lượng khởi
sự cho cuộc cách mạng khoa học còn bởi vai trò của quán cà phê
trong sự hình thành các học viện và hiệp hội khoa học – xương
sống của quá trình trưởng thành các ngành khoa học. Tại quán cà
phê, nhiều nhóm học giả, nhà nghiên cứu đã định hình và phát
triển các học thuyết nền tảng cho khoa học hiện đại thông qua
việc cùng phân tích, thí nghiệm thực tiễn. Slaughter’s Coffee nổi

tiếng là trung tâm nghiên cứu toán học. Các triết gia thuộc câu
lạc bộ Rota chia sẻ vấn đề chính trị và triết học tại quán cà phê
Turk’s Head. Nhà hóa học Peter Staehl tổ chức những buổi giảng
dạy chuyên môn tại quán cà phê Tillyard’s Coffee. Quán Button’s
Coffee là nơi William Whiston và Francis Hauksbee sử dụng như
phòng thí nghiệm cơ khí, thủy tĩnh, khí nén, quang học,…

Cộng đồng các học giả này là cơ sở thành lập những hiệp hội khoa
học chuyên ngành. Hội Hoàng Gia London (Royal Society, tiền
thân Viện Hàn lâm Khoa học Vương quốc Anh) được phát triển từ
nhóm các triết gia tự nhiên thường xuyên sinh hoạt tại câu lạc bộ
cà phê Oxford. Hội Hoàng Gia London quy tụ các nhà khoa học,
trí thức tinh hoa bao gồm nhà khoa học Hans Sloane, nhà thiên
văn học Edmund Halley, nhà vật lý Isaac Newton, cha đẻ thuyết
tiến hóa – Charles Darwin… Trước khi trở thành nhà khoa học vĩ
đại, họ đơn thuần là những sinh viên tò mò khám phá các hiện
tượng tự nhiên, nhiệt tình tham gia những buổi thí nghiệm trong
quán cà phê.

William Shipley cũng đã thành lập Hiệp hội Nghệ thuật Hoàng gia
vào năm 1754 tại Rawthmell’s Coffeen. Hội triết học Cambridge,
Hội các nghiên cứu sinh St Andrews,… cũng được thành lập từ
những quán cà phê quanh các trường đại học.Thành viên các Hội
khoa học hoạt động theo hướng khám phá và tích hợp tất cả các
loại nghiên cứu khoa học vào một hệ thống mạch lạc để thúc đẩy
sự phát triển các ý tưởng mới. Các nghiên cứu thực nghiệm từ
thiên văn, vật lý, giải phẫu học, khoa học thần kinh, sinh học, hóa
học, đến kỹ thuật và toán học,… đã góp phần đáng kể trong việc
mở rộng hiểu biết thế giới.

Nguyên tắc toán học trong vạn
vật học

Isaac Newton (1642 – 1727) được công nhận là nhà bác học vĩ đại
của mọi thời đại, có ảnh hưởng chủ chốt trong cuộc cách mạng
khoa học. Ông được bầu làm chủ tịch của Hiệp hội Hoàng gia vào
năm 1703 và thường cùng cộng sự của mình tổ chức thí nghiệm
đối chứng ngay trên bàn cà phê. Những cuộc tranh luận diễn ra rất
sôi nổi, các lý thuyết mới đua nhau ra đời.
Với trí tuệ sáng tạo và khả năng quan sát, tổng hợp đặc biệt, Isaac
Newton đã có nhiều phát minh dựa trên nền tảng công trình của
các nhà khoa học tiền bối. Phép vi tích phân là một cột mốc trong
lịch sử toán học được xây dựng dựa trên công trình quan trọng
trước đó của các nhà toán học Pierre de Fermat, Isaac Barrow,
René Descartes, Christiaan Huygens, Blaise Pascal và John
Wallis. Định luật chuyển động đặt cơ sở lý luận cho lực học kinh
điển bắt nguồn từ định luật quán tính của Galileo Galilei và định
luật về chuyển động của Giohanes Kepler. Ngoài ra, thông qua
hoạt động thí nghiệm phân tích liên tục, Isaac Newton đã khám
phá ra quang phổ, đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển
vật lý và thiên văn học.

Thành tựu khiến tên tuổi ông trở thành bất tử chính là tác phẩm
vĩ đại “Nguyên tắc toán học trong vạn vật học – Philosophiae
Naturalis Principa Mathematica”. Các nhà khoa học cùng thời
nỗ lực khám phá những bí mật lớn nhất của vũ trụ. Nhiều tranh
luận diễn ra theo các chiều hướng đối trọng lẫn nhau. Nhà thiên
văn học Edmund Halley thuyết phục Isaac Newton viết bộ sách
khai triển bí ẩn vũ trụ thành lý thuyết toán học. Isaac Newton đã
viết liên tục trong 18 tháng để hoàn thành bộ sách được đánh giá
là công trình nền tảng quan trọng nhất cho vật lý của mọi thời đại.

“Nguyên tắc toán học trong vạn vật học” giải đáp sự chuyển
động của các vật thể, định nghĩa về không gian tuyệt đối, thời
gian tuyệt đối, luận bàn về hệ thống vũ trụ,… Sự thấu đạt vật lý
học của Newton chính là đã hợp nhất triết học tự nhiên, suy luận
thực nghiệm vào phương pháp khoa học của thời kỳ hiện đại, giải
thích được quy luật vận hành của vũ trụ theo những định lý toán
học. Nhà thiên văn học Pierre-Simon Laplace cho rằng: “Nguyên
tắc toán học trong vạn vật học đã đạt đến giới hạn cao nhất mà

khoa học vật lý có thể đạt tới, là kiệt tác vượt trên mọi sản phẩm
của trí tuệ loài người”. Ludwig Eduard Boltzmann – nhà khoa
học vật lý toán học hiện đại gọi cuốn sách là “tác phẩm đầu tiên
và vĩ đại nhất về môn vật lý lý thuyết”.
Các nghiên cứu về sự chuyển động của Isaac Newton là cơ sở thúc
đẩy sự phát triển của máy móc, ảnh hưởng đáng kể đến sự phát
triển cách mạng công nghiệp. “Nguyên tắc toán học trong vạn vật
học” còn có giá trị ở mặt tư tưởng triết học. Triết gia John Locke
cho rằng trí tuệ con người cũng có thể lý giải theo phương cách
nhất quán với động lực học của Newton. Kết quả, John Locke đưa
ra lý thuyết về nhận thức luận. Và thậm chí, Freestyleons – một
nhóm những nhà trí thức có niềm tin vào chân lý của Đấng tối cao
đã thực hiện một số nghi thức tinh thần mô phỏng theo triết lý của
“Nguyên tắc toán học trong vạn vật học”.

“Nguyên tắc toán học trong vạn vật học” – tác phẩm kinh điển nổi
tiếng nhất của Isaac Newton – đã được Nhà sáng lập, Chủ Tịch
Tập đoàn Trung Nguyên Legend Đặng Lê Nguyên Vũ tâm huyết
cẩn trọng tuyển chọn để tạo lập nên Tủ sách Nền Tảng Đổi Đời.

Tủ sách gồm hơn 100 cuốn sách thuộc 12 lĩnh vực căn cốt nhất
của nhân loại nhằm xây dựng trí huệ và sự minh triết toàn diện,
góp phần kiến tạo nên một dân tộc hình mẫu, dẫn dắt tinh thần
toàn diện cho quốc gia và đi tới sự giàu có toàn diện về thể chất,
vật chất, tinh thần.
Thành tựu khoa học đã đóng vai trò không nhỏ trong tiến bộ văn
minh loài người. Giúp con người có thêm hiểu biết sâu rộng về
bản chất sự vận hành của vũ trụ, và thực tế cũng là nền tảng tri
thức mới, sáng tạo mới làm giàu đời sống tinh thần, vật chất, thể
chất. Trong tiến trình phát triển khoa học, cà phê và hàng quán cà
phê đã đóng vai trò đặc biệt, là năng lượng thúc đẩy con người
khao khát khám phá tri thức mới, đồng thời sáng tạo kiện toàn
thế giới của chính mình. Nhìn từ giác độ ấy, dễ thấy vì sao cà phê
được vinh danh là năng lượng của những cuộc cách mạng tri thức
sáng tạo như cách mạng khoa học, phong trào khai sáng, cách
mạng công nghiệp… Steven Johnson, một nhà khoa học hiện đại
cũng đã khẳng định:“Cà phê là chất xúc tác thiết yếu cho cách
mạng khoa học và kỷ nguyên khai sáng”.