KHÔNG GIAN CÀ PHÊ TRONG “NHỮNG NĂM THÁNG THÉT GÀO”
Quán cà phê đã đảm nhận vai trò quan trọng trong lịch sử văn hóa
Pháp. Trong đó, luôn có sự liên kết giữa quán cà phê và phong
trào Khai sáng, phong trào nghệ thuật, văn học và triết học Pháp.
“Năm Tháng Cuồng Điên” (Les Années Folles) ở Tây Âu và
“Những Năm Tháng Thét Gào” (Roaring Twenties) ở Bắc Mỹ bắt
đầu từ sau thế chiến thứ nhất (1920) kéo dài đến tiền thế chiến
thứ hai (1939). Khởi đầu là sự khẳng định mang tính cá thể của
những con người sống sót sau trận thế chiến kinh hoàng, muốn
tái tạo thế giới, được đề xướng bởi những “cá nhân đầy lý tưởng”
trong hội họa cho đến văn thơ, cũng như đại đa số văn nghệ sĩ và
giới trí thức trẻ thời ấy.
Kết thúc thế chiến thứ nhất, người Pháp khao khát cuộc sống tự
do và một xã hội tiến bộ. Đặc trưng là làn sóng sáng tạo, đổi mới
trong tất cả các lĩnh vực văn hóa và xã hội. Trong những năm
tháng đó, hàng quán cà phê hai bên bờ sông Seine được xem
là nơi tiên phong khởi xướng lối sống mới. Giới trí thức sáng
tạo đến từ khắp nơi trên thế giới như Ernest Hemingway (tiểu
thuyết gia người Mỹ), William Faulkner (nhà văn Mỹ đạt giải
Nobel Văn học năm 1949), Max Jacob (họa sĩ, nhà văn và nhà
phê bình người Pháp), F. Scott Fitzgerald (nhà văn Mỹ), Vladimir
Lenin (lãnh tụ phong trào cách mạng vô sản Nga), Leon Trotsky
(một trong những nhà lãnh đạo Cách mạng Tháng Mười Nga),
Tsuguharu Foujita (danh họa người Nhật Bản),… quy tụ tại quán
cà phê để thảo luận về các sự kiện xã hội, chia sẻ ý tưởng và khát
vọng hướng đến một xã hội văn minh.
Hàng quán cà phê thời kỳ này vang danh như “Viện Hàn Lâm Vỉa
Hè” của những tâm hồn lớn của thời đại, là “sân ga” đầy người
chờ những con tàu đưa đến tương lai mong ước, nơi chốn “xả láng
cuộc đời” của những con người đang “điên cuồng hy vọng”…
Khát vọng tái tạo thế giới, nguồn cảm hứng và các ý tưởng được
chia sẻ từ hàng quán cà phê trở thành chất xúc tác nuôi dưỡng
các phong trào nghệ thuật và văn học Pháp trong thế kỷ 20.
Quán Café de Flore là nơi André Breton, Louis Aragon, Philippe
Soupault trao đổi và phát triển Chủ nghĩa Siêu thực (Surrealism)
và phong trào văn học nghệ thuật Dadaism. Café de Flore cũng
là nơi gặp gỡ của những người theo đuổi Chủ nghĩa Hiện sinh
(Existentialism).
Trong khi đó, quán cà phê La Rotonde là không gian triển lãm
tràn ngập bộ sưu tập các tác phẩm nghệ thuật của các danh họa
như Pablo Picasso, Alexandre Jacovleff, Diego Rivera, Federico
Cantú Garza,… Quán cà phê La Closerie Des Lilas là điểm hẹn
của những tên tuổi lớn trên văn đàn và thi họa Hemingway, Henry
Miller, Guillaume Apollinaire, Paul Fort, Paul Cézanne… với
những buổi “bình luận văn chương, văn nghệ và văn hóa” vào
mỗi thứ ba hàng tuần…
Dựa theo những chứng thực lịch sử, nhà nghiên cứu Karen Dees
đã viết trong cuốn luận “Vai trò của Café Paris trong nghệ thuật
hiện đại” rằng giới nghệ sĩ đương thời đã sử dụng không gian
hàng quán cà phê như nơi chiêm nghiệm hơi thở cuộc sống và
khai mở những ý tưởng mới. Quán cà phê đã trở thành nơi phát
triển ý thức hiện đại, thúc đẩy và phổ biến các hình thức mới của
nghệ thuật và là biểu tượng của cuộc sống xã hội.
thúc đẩy ý tưởng của họ. Vì thế, quán cà phê, trong thực tế, đã
đảm nhận một vai trò quan trọng và thậm chí là chính thức trong
lịch sử văn hóa Pháp và trên toàn thế giới. Trong đó, luôn có sự
liên kết giữa quán cà phê và phong trào Khai sáng, các phong trào
nghệ thuật, văn học và triết học Pháp.
Quả vậy, trong thế kỷ 20, sự mở rộng theo cấp số nhân của hàng
quán cà phê tại Paris cùng nhịp sống sáng tạo liên tục đã góp phần
đưa Paris trở thành thủ đô của nghệ thuật, một trung tâm văn hóa
lớn và hy vọng của thế giới.
