CÀ PHÊ TỈNH THỨC NHÂN TÌNH: PHONG CÁCH Ý
Đặc thù cấu thành nên “Phong cách Ý” trong thưởng lãm cà phê
hiển xuất rõ ràng chính là lòng tự hào của những con người thuộc
về một đất nước đang tìm lại gốc gác và tái tạo sự huy hoàng cho
chính mình.
Cà phê đã theo con đường giao thương thịnh vượng của Đế chế
Ottoman du nhập sang Venice từ năm 1600. Ngay khi cà phê xuất
hiện tại Ý, những tín đồ Kitô giáo đã xem “thức uống từ thế giới
Hồi giáo” là mối đe dọa. Họ cố gắng thuyết phục Giáo hoàng
Clement VIII tuyên bố cấm sử dụng. Trước khi phán quyết, Giáo
hoàng tự mình nếm cà phê và từ ngụm đầu tiên đã kinh ngạc trước
thức uống tuyệt vời này. Giáo hoàng ban sắc chỉ: “Hương vị cà
phê quá dễ chịu, nó không thể là sản phẩm của thần dữ và thật là
thiệt hại nếu người Hồi giáo độc quyền thưởng thức hương vị này.
Chúng ta hãy phá vỡ điều đó bằng cách chấp nhận cà phê!”. Tiếp
đó, Giáo hoàng Clement VIII thực hiện nghi thức rửa tội, tuyên
bố cà phê là thức uống của Kitô giáo, đánh dấu cho sự bùng nổ
của cà phê tại Ý và lan tỏa trên toàn lục địa châu Âu.
Ý từng là trung tâm của những nền văn minh Nuragic, Etruscan,
Magna Graecia, La Mã… thống trị Tây Âu, Bắc Phi và Địa Trung
Hải trong nhiều thế kỷ, có những đóng góp vô lượng cho nhân
loại. Trong thời kỳ Phục Hưng, Ý là nơi phát triển mạnh mẽ về
nghệ thuật, kiến trúc, văn học, khoa học, lịch sử và lý thuyết chính
trị ảnh hưởng toàn châu Âu. Từ lịch sử tráng lệ ấy, người Ý luôn
cố gắng khẳng định là biểu tượng của một phong thái sống đậm
đà bản sắc tinh hoa của một dân tộc và cường quốc văn minh.
Ngay trong các thể loại cà phê và cung cách phục vụ cũng làm
hiển lộ vai trò lịch sử của Ý mà đặc biệt là Venice – thành phố đầu
tiên làm rạng danh cà phê phong cách Ý.
nước từ trên chảy xuống hay hơi nước từ dưới bốc lên thì sự khác
biệt của Espresso chính là tạo áp suất lớn để nước sôi xuyên thấu
nhanh qua bột cà phê, chiết xuất đậm đà tinh chất của cà phê với
một lớp bọt sóng sánh quyến rũ trên bề mặt.
Với phương thức ấy, cà phê Espresso của Ý đã tạo ra nghệ thuật
pha chế và thưởng lãm mới. Người pha chế cà phê – Barista – là
nghệ nhân điều hành và trình diễn nồng độ, sắc màu cũng như thể
dạng của các tinh chất cà phê được chiết xuất, và người uống cà
phê cũng trở thành bậc thức giả, biết đòi hỏi, phân biệt và thưởng
lãm những loại cà phê thượng hảo. Đấy cũng chính là niềm tự hào
độc đáo của cà phê “Phong cách Ý”.
Hàng quán cà phê cũng trở thành nơi chốn chuyển tải đặc sắc khí
quyển văn hóa và nhất là nền văn minh lâu đời của Ý. Ví như,
quán cà phê Caffè Florian (1720) được trang trí thuần túy theo
chủ đề làm nổi bật tính quật cường và vượt trội của Venice. Quán
Caffè Pedrocchi (1839) với những không gian lịch sử được xem
là “Viện hàn lâm tư nhân” thường xuyên tổ chức các hoạt động
chuyên đề về lịch sử văn hóa nghệ thuật của Ý và Tây Âu. Quán
Caffè Michelangiolo (1845) lại là nơi chốn biểu trưng cho hướng
vọng vượt thường của con người Ý. Caffè Aragno và Caffè Craja
là hai quán cà phê đánh dấu cho sự nổi trội của “trường phái Ý”
từ hội họa, điêu khắc đến mỹ thuật công nghiệp ảnh hưởng đến
ngày nay…
Những tài danh nghệ thuật, thơ ca, hội họa, giới tri thức khai sáng
như Giuseppe Garibaldi (anh hùng dân tộc Ý), Ugo Foscolo (một
trong những tác gia đại diện Chủ nghĩa Lãng mạn Ý), Pietro Verri
(nhà sáng lập trường phái Khai sáng Milan)… quy tụ tại quán cà
phê, để hoài niệm về một thời lịch sử vàng son, để tính chuyện
xoay chuyển dòng thế sự, tái tạo lại sự huy hoàng của một dân tộc
từng là trung tâm của những nền văn minh tiêu biểu.
Khí quyển văn hóa cà phê ấy đã nuôi dưỡng và truyền bá rộng
rãi những tư tưởng cấp tiến của Ý, từ văn hóa nghệ thuật đến
kinh tế và tổ chức xã hội… Có thể kể đến như trường phái Lãng
mạn (Romanticismo), phong trào Macchiaioli tái tạo nghệ thuật
Ý, trào lưu nghệ thuật Futurist (Chủ nghĩa vị lai), phong trào nghệ
thuật Transavanguardia… đều khởi xuất và lan tỏa từ hàng quán
cà phê.
Không quá khi nói rằng, đối với người Ý, không gian hàng quán
cà phê không chỉ là lúc và nơi thấu hưởng những hương vị độc
đáo đến từ một loại hạt có một không hai mà còn gợi tưởng và ấp
ủ một thế giới tươi đẹp cho chính bản thân và cho cả cộng đồng
dân tộc.
